نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی (نویسنده مسئول)

2 کارشناس پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

در تمام جوامع بشری، ارزش‌هایی وجود دارد که بنیان اصلی فرهنگ آن جامعه را شکل می‌دهند. اهمیت و جایگاه این ارزش‌ها به‌گونه‌ای است که هر ملتی هویت و حیات اجتماعی و سیاسی خود را در پایبندی و احترام به آن‌ها انتقال کامل آن به نسل‌های آینده می‌داند. در رهیافت علمی و از منظر تئوری‌های علوم اجتماعی ایثار و شهادت نه یک امر صرفاً احساسی- عاطفی، بلکه رفتاری عقلانی و جزء کنش‌های عقلانی معطوف به ارزش تعریف می‌شود؛ به‌گونه‌ای که به‌مثابه یک نظام رفتاری و الگوی ارزشی ـ عقلانی عملکردی، «همه‌جایی» و «هرزمانی» مطرح است که می‌تواند در خرده نظام‌های یک جامعه (خانواده، آموزشی و پرورشی، اقتصاد، حقوق، سیاست و...) پایه رفتار قرار گیرد و اساس انسجام وجدان جمعی جدید و ساخته‌ای اجتماعی جامعه جدید را تشکیل دهد؛ هدف از این مقاله تبیین جامعه‌شناختی فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه ایرانی و شناسایی عوامل و مؤلفه‌های تأثیرگذار بر فرهنگ ایثار و شهادت است. این تحقیق ازنظر هدف، بنیادی و بر مبنای روش توصیفی انجام‌گرفته است. نتایج به‌دست‌آمده بیانگر آن است که فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه متأثر از عوامل فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و تمدن است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Sociological explanation of the culture of sacrifice and martyrdom

نویسندگان [English]

  • Bahareh Nasiri 1
  • Amina Bakhtiari 2

1 Member of the scientific faculty of the Institute of Humanities and Cultural Studies (Corresponding Author). bn.nasiri@gmail.com

2 کارشناس پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ameneh_b2000@yahoo.co.uk

چکیده [English]

In all human societies, there are values ​​that form the core of the culture of that society. The importance and position of these values ​​is such that every nation considers its identity and social and political life in adherence and respect to them, its complete transmission to future generations. In the scientific approach and from the perspective of social science theories, self-sacrifice and martyrdom is defined not as a purely emotional matter, but as a rational behavior and a component of rational actions focused on value; In such a way that as a behavioral system and functional value-rational model, "everywhere" and "anytime" is presented that can be in the subsystems of a society (family, education, economy, law, politics, etc. .) Be the basis of behavior and form the basis of the cohesion of the new collective conscience and social structures of the new society; The purpose of this article is to explain the sociology of the culture of self-sacrifice and martyrdom in Iranian society and to identify the factors and components affecting the culture of self-sacrifice and martyrdom. This research is purposeful, fundamental and based on a descriptive method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sociology
  • culture
  • sacrifice
  • martyrdom
  • culture of sacrifice and martyrdom
منابع و مأخذ
 
اباذری، یوسف (1380). دورکیم، مجله ارغنون، شماره 21.
ابراهیمی، نبی‌الله (1387). جایگاه مفهوم شهادت در داستان‌های جنگ، مجموعه مقالات ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، انتشارات دانشگاه اصفهان.
ارژندی، عبداله (۱۳۸۷). تبیین جامعه‌شناختی فرهنگ شهادت، پایگاه اطلاع‌رسانی فرهنگ ایثار و شهادت.
آرون، ریمون (1366). مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
اسماعیل‌زاده، محمد (1390). مبانی فرهنگ شهادت و ایثار از دیدگاه اسلام و نقش رسانه‌ها در توسعه و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، همایش ملی فرهنگ ایثار و شهادت.
اسکافی، مسعود و حمید و مریم صدیق اورعی (1395). «سیاست پژوهی و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در سازمان‌های دولتی استان خراسان رضوی»، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 2: 107-89.
اسیکدمور، ویلیام (1377). نظریه‌های جامعه‌شناسی، ترجمۀ علی‌محمد حاضری و دیگران.
انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن، جلد اول، تهران: انتشارات سخن.
بشیریه، حسین (1376). جامعه‌شناسی سیاسی، چاپ سوم، تهران: نشر نی.
تنهایی، ابوالحسن (1372). درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران: انتشارات خردمند.
جر، خلیل (1363). فرهنگ لاروس، ترجمۀ سیدحمید طبیبیان تهران: امیرکبیر.
جنتی، احمد (1382). نصایح، قم: نشر الهادی.
دهخدا، علی‌اکبر، (1377). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
رفیع‌پور، فرامر (۱۳۸۱). کندوکاوها و پنداشته‌ها، چاپ چهاردهم، شرکت سهامی انتشار.
ستوده، هدایت‌الله (1378). آسیب‌شناسی اجتماعی، انتشارات آوای نور.
شاه نوروزی، مهدی، اسماعیلی، رضا، پرستگاری و همکاران (1396). «عوامل مؤثر بر ارتقا اثربخشی شیوه‌های ترویج فرهنگ ایثار و شهادت»، فصلنامه مدیریت فرهنگی، شماره 11: 46-35.
طوبی، ژاکلین (1369). «اجتماعی شدن و سه عامل اولیه اجتماعی»، نامه علوم اجتماعی، جلد دوم، شماره 1، دانشگاه تهران.
عربی، زهرا و داود حاتمی (1392). نقش و جایگاه فرهنگ ایثار و شهادت در بیداری اسلامی و تداوم آن نخستین همایش بین‌المللی مطالعه علمی ایثار و شهادت دانشگاه تهران.
فاضلی، نعمت‌اله (1393). تاریخ فرهنگی ایران مدرن، انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
فهیمی، محمدصادق (1389). شاخص‌های فرهنگ ایثار و شهادت، مجموعه مقالات همایش ملی ایثار و شهادت.
قربانی، علی حسین (1383). بررسی اصول و مبانی مدیریت فرهنگی، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
قربانی، سعید (۱۳۹۴). «آسیب‌شناسی پیش روی فرهنگ ایثار و شهادت و راهکارهای صیانت از آن‌ها از منظر مقام معظم رهبری»، مهندسی فرهنگی، شماره 85: 49-30.
قنادان، منصور (۱۳۷۵). جامعه‌شناسی «مفاهیم کلیدی»، تهران: نشر نور.
صابری یزدی، علیرضا و محمدرضا انصاری محلاتی (1375). الحکم الزهرا، قم: مرکز چاپ و نشر تبلیغات اسلامی.
مازلو، ابراهام (1367). انگیزش و شخصیت، ترجمه رضوانی، انتشارات آستان قدس رضوی.
محسنی، محسن و احد فرامرز قراملکی (1395). «تحلیل تطبیقی ـ تاریخی مفهوم ایثار نزد دانشمندان مسلمان تا قرن هفتم»، فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش‌نامه اخلاق، شماره 33: 64-47.
محسنی، منوچهر (1376). انحرافات اجتماعی، انگیزه‌ها و علل خودکشی، تهران: انتشارات مروی.
ملکی، حسن (1376). صلاحیت‌های حرفۀ معلمی، چاپ اول، انتشارات مدرسه.
موسی‌پور، نعمت‌اله (1391). «ترویج فرهنگ ایثار و شهادت به کمک برنامه درسی در دوره ابتدایی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، شماره 3: 126-103.
میراحمدی بابا حیدری، سیدمهدی (1398). ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، چهارمین بین‌المللی دستاوردهای پژوهشی در علوم اجتماعی، علوم تربیتی و روان‌شناسی.
مهینی، شهربانو (1383). طبقه‌بندی موضوعات مربوط به شهید و شهادت در نهج‌البلاغه محقق؛ محمدرضا کلانتری سرچشمه، سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران، اداره تحقیقات و مطالعات.
میمنه، حیدرعلی (1385). تبیین و طبقه‌بندی ویژگی‌های فرهنگ ایثار و شهادت بر مبنای معارف و تعالیم اسلامی، سعید زاهد، سازمان بنیاد شهید و امور ایثارگران استان فارس، اداره تحقیقات و مطالعات.
مطهری، مرتضی(1377). فرهنگ شهادت، تهران: انتشارات صدرا.
معدنی، سعید (1387). مقدمه‌ای بر فرهنگ شهادت و شیوه‌های ترویج آن، دفتر تحقیق و پژوهش اداره تحقیقات و مطالعات بنیاد شهید انقلاب اسلامی.
مولائی آرائی، مهدی و باقری کنی، مصباح‌الهدی (۱۳۹۵). بررسی عوامل جهت‌دهنده سرمایه اجتماعی در دوران دفاع مقدس. مدیریت اسلامی.
نیری، محمد یوسف و سیدمهدی خیراندیش (1384). «شهید و شهادت در عرفان اسلامی»، نشریه بصیرت و تربیت اسلامی، شماره 42: 32-19.
نیک گهر، عبدالحسین (1371). مبانی جامعه‌شناسی، تهران: انتشارات رایزن.
وبر، ماکس (1374). اقتصاد و جامعه، تهران: انتشارات مولی.
 
Mousalli, S. (2015). A Blood Wedding: Hezbollah’s shuhada and its Culture of Martyrdom. (PH. d Theses), American University of Beirut, Faculty of Arts and Science Department of Political Studies.
"Sociology".(2019) Encyclopedia Britannica. Retrieved