نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناس ارشد مدیریت امور فرهنگی دانشگاه آزاد تهران مرکز (نویسنده مسئول).

2 استادیار گروه علوم اجتماعی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

خرده‌فرهنگ‌ها موجب شناخت پدیده‌های اجتماعی و فرهنگی می‌شوند. جبهه و دوران هشت‌ساله جنگ، از فرهنگ و خرده‌فرهنگ‌های مربوط به خود برخوردار بود که واکاوی این حوزه اهمیت فراوانی در به یادسپاری نسل جوان دارد. مطالعه حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ماهیت داده‌ها کیفی است که به روش توصیفی گردآوری شده است. هدف از این پژوهش، بررسی خرده‌فرهنگ رزمندگان جمهوری اسلامی ایران در جنگ هشت‌ساله است. این مطالعه به مباحثی از قبیل؛ زبان (کنایه، اصطلاحات رایج و زبان‌های محلی رمز کننده اطلاعات)، شوخ‌طبعی، موسیقی‌های حماسی و دفاع مقدس و فرهنگ ایثار پرداخته است. خرده‌فرهنگ رزمندگان در جبهه‌های جنگ، رنگ‌مایۀ فرهنگ اسلامی و ایرانی داشت، فرهنگ ویژه‌ای در بخشی از تاریخ ایران به وجود آورده است. شناسایی خرده‌فرهنگ‌های موجود در جبهه‌های جنگ برای بررسی فرهنگ حاکم بر دفاع مقدس و همچنین برهه‌ایی از تاریخ نیروهای مسلح بسیار مهم و ارزشمند است. ایثار و از خودگذشتگی رزمندگان در جنگ هشت‌ساله به‌عنوان یکی از خرده‌فرهنگ‌های موجود در رفتار رزمندگان بسیار مهم است که تبیین این شاخص‌ها برای الگوسازی و ایجاد نمادهای فرهنگی برای نسل جنگ‌ندیده در برابر تهاجم فرهنگی حائز اهمیت است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Subculture of the Warriors of the Islamic Republic of Iran during the Eight-Year War

نویسندگان [English]

  • Kiyumars Moladoost 1
  • Seyed Saeed Aghaei 2

1 Master student of Cultural Affairs Management, Azad University of Tehran (Corresponding Author).

2 Assistant Professor, Department of Social Sciences, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Subcultures cause the recognition of social and cultural phenomena. The front and the eight-year period of the war had their own culture and subcultures, and the study of this area is very important in remembering the young generation. The present study is qualitative in terms of purpose, application and nature of the data that has been collected by descriptive method. The purpose of this study is to investigate the subculture of the fighters of the Islamic Republic of Iran in the Eight-Year War. This study addresses issues such as; language (irony, common terms, and local languages ​​that encode information), humor, epic music, and sacred defense, and the culture of abnegation. The subculture of warriors on the battlefields had the theme of Islamic and Iranian culture, it has created a special culture in a part of Iranian history. Identifying subcultures on the battlefield is vital and valuable to examin the culture that dominant sacred defense as well as a moment in the history of the armed forces. Sacrifice and self-sacrifice of warriors in the Eight-Year War is very important as one of the subcultures in the behavior of warriors, and explaining these characteristics is important for modeling and creating cultural symbols for the non-war generation against cultural invasion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Eight-Year War
  • Front subculture
  • Islamic and Iranian culture
  • Warriors
  • Wartime military
منابع و مأخذ
 
اباسهل، ابوالقاسم و همکاران (1397). «فرهنگ و ارزش‌های دفاع مقدس، حضور عزتمند و ارزش‌آفرین و فرهنگ‌ساز جامعه سلامت در دفاع مقدس»، نشریه علمی پژوهشی فرهنگستان علوم پزشکی، شماره 4: 265 – 235.
ابراهیمی، خدایار (1395). «نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در انتقال فرهنگ دفاع مقدس با تأکید بر کارکرد شبکه مجازی تلگرام»، دوفصلنامه مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر دانشگاه افسری و تربیت پاسداری امام حسین (ع)، شمارۀ 1: 22-1.
اصلانی، حسن (1394). «دفاع مقدس و بازتاب آن در زمینه‌های ادبی و اجتماعی»، دهمین همایش بین‌المللی ترویج زبان و ادب فارسی، انجمن ترویج زبان و ادب فارسی ایران، اردبیل: دانشگاه محقق اردبیلی
اوسولیوان، تام. هارتلی، جان. ساندرز، دانی. فیسک، جان. (1385). مفاهیم کلیدی ارتباطات، ترجمۀ میرحسن رئیس‌زاده، تهران: نشر فصل نو.
ایزدی، مصطفی؛ هادی مرادپیری، حمیدرضا حاتمی و حسین سهرابی (1396). «ترویج فرهنگ دفاع مقدس، آسیب‌شناسی، ارائه مدل و راهکارها»، نشریه سیاست دفاعی، شماره 99: 152 -119.
بحرینی، بهروز و عزت‌اله نباتی  (1373). اصول جنگ و توان رزمی، تهران: دانشکده فرماندهی و ستاد آجا
ترابی، طاهره (1385). «مقاومت گرایی ایدئولوژیک در دوران دفاع مقدس»، زمانه، شماره 53 و 54.
تقی‌زاده اکبری، علی؛ محمدرضا سنگری و مهدی عبداللهی (1387). عوامل معنوی و فرهنگی دفاع مقدس، قم: پژوهشکده تحقیقات اسلامی.
جعفری، شیرین؛ سمیه رجبی، زهرا نجفی و علی پژهان (1386). «طبقه‌بندی فرهنگ و فراغت ایران»، گزیده مطالب آماری، شمارۀ 2: 42-15.
جمالی، علی (1394). «تأثیر دستاورده‌ای فرهنگی دفاع مقدس بر حفظ و استمرار انقلاب اسلامی»، نشریه پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، شماره 11: 100 – 63.
جهانگیری، مریم (۱۳۸۸). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های شوخ طبعی بر کاهش افسردگی آسیب‌پذیر نخاعی شهر تهران، پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم تحقیقات تهران.
حسنی، محمدحسین؛. محمدسعید ذکایی، ابوتراب طالبی و علی انتظاری (1396). «مفهوم‌سازی سبک زندگی فرهنگی»، جامعه پژوهی فرهنگی، شماره 1: 45 – 23.
خالدی، سمانه (1393). خرده‌فرهنگ، پژوهشکده باقرالعلوم.                                 http://pajoohe.ir
ذکایی، محمدسعید (1381). «خرده‌فرهنگ، سبک زندگی و هویت»، رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 20 و 21: 27-20.
رجبلو، علی و زهرا علیخانی (1394). «بررسی جامعه‌شناختی گفتار عامیانه در خرده‌فرهنگ جوانان»، نشریه مجله جامعه‌شناسی ایران، شماره 2: 106- 73.
روح‌الامینی، محمود (1365). زمینة فرهنگ شناسی تألیفی در انسان‌شناسی فرهنگی و مردم‌شناسی، تهران: عطار.
روح‌الامینی، محمود (۱۳۷۹). فولکلور و فرهنگ، در جبهه‌ای نو در فرهنگ شناسی ایران، به اهتمام محسن مهرآبادی و علیرضا کمری، انتشارات فرهنگ گستر و سروش.
سازگارا، پروین (1377). نگاهی به جامعه‌شناسی با تأکید بر فرهنگ، چاپ اول، تهران، کویر، ص 99-98.
سایت رهبری.                                                                           https://farsi.khamenei.ir
سلطانی، مجتبی (1384). پاتک تدارکاتی: مجموعۀ خاطرات طنز رزمندگان اسلام، قم: نشر مجنون.
شرف‌الدین، سیدحسین (1393). «علامه طباطبائی و بنیادهای هستی شناختی فرهنگ»، معرفت فرهنگی اجتماعی، شماره 2: 22-1.
شریف‌پور، عنایت‌اله. قیصری، عبدالرضا (1391). «بررسی مضامین طنز در خاطره نوشته‌های دفاع مقدس»، ادبیات پایداری (ادب و زبان نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی کرمان)، دوره 3، شماره 5-6: 236 – 209.
شکیباء قاراب، طاهره و حسن توزنده جانی (۱۳۹۴). هوش فرهنگی، گرایش‌های مذهبی و سبک‌های شوخ طبعی در دانشجویان، روانشناسی معاصر (ویژه‌نامه)، مجموعه مقالات پنجمین کنگره انجمن روانشناسی ایران، شماره ۱۰: 892- ۸۸۹.
شمشیر گرها، محبوبه. (۱۳۹۴). «ویژگی‌های گونه زبانی خرده‌فرهنگ جبهه»، دوفصلنامه فرهنگ و ادبیات عامه، سال ۳، شماره ۶: ۱۸۲ – ۱۵۵.
صالحی امیری، سیدرضا (1389). مفاهیم و نظریه‌های فرهنگی، چاپ سوم، تهران، ققنوس.
صدیق سروستانی، رحمت‌الله (1387). آسیب‌شناسی اجتماعی، چاپ سوم، تهران، سمت.
صفایی‌فرد، محسن (1390). «ارزیابی مفهوم سبک زندگی در بازنمایی فرهنگ‌نامه جبهه»، فرهنگ پژوهش، شماره ۱۰: ۱۷۳-۱۴۲.
صفایی، علی؛ لیلا درویشعلی‌پور آستانه (۱۳۹۱). «بررسی شیوه‌های پرداخت طنز و مطایبه در کتاب فرهنگ جبهه (شوخ‌طبعی‌ها)»، نشریه ادبیات پایداری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنر تهران، شماره ۷: 137-121.
صفری، حسین و قنبر امیرنژاد (1399). بررسی عوامل مؤثر بر انسجام فرهنگی رزمندگان در دوران دفاع مقدس، نخستین همایش ملی رویکردهای نوین مدیریت در مطالعات میان‌رشته‌ای، گنبد کاووس: دانشگاه گنبدکاووس.
صمدی، مهران و ناصر طریحی (1395). «مطالعه رابطه بین میزان مصرف رسانه‌ای نسل جوان و نگرش آنان به فرهنگ ایثار و شهادت»، نشریه مطالعات جامعه‌شناسی، شماره 32: 72 – 53.
غفوری، علی‌اصغر و فاطمه حبیبی (1395). بازتاب شگرد بلاغی کنایه در عرصۀ فرهنگ جبهه، اولین همایش ادبیات پایداری گیلان (ذیل کنگره هشت هزار شهید استان گیلان)، گیلان: دانشگاه گیلان.
فاطمی، داود و عباس اسلامی فارسانی (1397). «ارزیابی نظام ارزش‌های جامعه در دوران دفاع مقدس و دوران کنونی»، فصلنامه علمی مطالعات دفاع مقدس، شماره 2: 150-113.
فهیمی، سیدمهدی (1381). فرهنگ‌نامة جبهه انقلاب اسلامی ایران در جنگ تحمیلی. 8 ج. تهران: پایداری.
قیصری، عبدالرضا و محمدرضا صرفی (1388). «طنز در کتاب جنگ دوست‌داشتنی، مجموعه خاطرات سعید تاجیک»، ادبیات پایداری (ادب و زبان نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی کرمان)، شماره 1: 125 -113.
کاکاوند، علیرضا؛ حسن شمس اسفندآباد، عصمت دانش و رستم قالبی حاجیوند (1389). «رابطة سبک‌های شوخ طبعی دانشجویان با سلامت عمومی آن‌ها»، فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، شماره 2: 43-32.
کریمی حاجی خادمی، فرید (1399). بررسی مؤلفه‌های ادبیات پایداری و دفاع مقدس در ادبیات کودک و نوجوان، ششمین کنفرانس ملی علوم انسانی و مطالعات مدیریت: موسسه آموزش عالی ادیب مازندران.
کوئن، بروس (1385). درآمدی بر جامعه‌شناسی، محسن ثلاثی، چاپ پنجم، تهران، فرهنگ معاصر.
کاکه‌رش، فرهاد و رقیه قلی‌زاده (1397). «تحلیل مضمون ایثار در سه اثر نمایشی ناشناختة دفاع مقدس»، دوفصلنامه ادبیات دفاع مقدس، دانشگاه شاهد، شماره 1: 36-25.
گولد، جولیوس. کولب، ویلیام ل (1376). فرهنگ علوم اجتماعی، ویراستار محمدجواد زاهدی مازندرانی، تهران: انتشارات مازیار.
لک، منوچهر (1384). «هویت ملی در شعر دفاع مقدس»، فصلنامه مطالعات ملی، سال ششم، شماره 2: 132-111.
محمدی، فریدون (1399). زبان تاتی رمز پیروزی اطلاعاتی ایران در دوران دفاع مقدس، خبرگزاری میراث آریا.                                                                                               https://chtn.ir
مرتضایی‌فرد، زینب (1398). ماجرای یک سرود ۴۰ ساله، روزنامه جام جم، شماره ۵۵۳۶.
مطهری، مرتضی(1385). یادداشت‌های استاد مطهری، چ سوم، قم: صدرا.
میرزایی، حسین؛ انسیه ساداتی، راحله کاردوانی، مهدی اکبریان و لیلا فتحی (1390). «بررسی خرده‌فرهنگ جوانان ایران در محتوی اشعار موسیقی پاپ»، نشریه جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، شماره 2: 158 – 141.
نجفی، حسین‌علی و مهدی آرمیده (1394). نقش عوامل معنوی و فرهنگی دفاع مقدس در تقویت سرمایه اجتماعی، خبرگزاری پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس،
 http://www.dsrc.ir/View/article.aspx?id=8919
نیک‌زاده، لیلا (1400). جایگاه دفاع مقدس و جبهه مقاومت در تربیت انسان تمدنی، همایش علمی ـ پژوهشی فتح الفتوح (۱) با موضوع تعلیم و تربیت تمدنی، شیراز: پژوهشکده و اندیشکده تمدن سازان آرکا.
همشهری آنلاین (1396). دفاع مقدس تمام محاسبات جهان استکبار را بر هم زد،
Hamshahrionline.Ir/X5qhw
یعقوبیان، محمدحسن (1394). «نسبت دین و فرهنگ از منظر استاد مرتضی مطهری»، معرفت فرهنگی اجتماعی، شماره 4: 22-6.
یکتا، حسین (1390). «سبک زندگی؛ زندگی با لباس خاکی؛ نیم نگاهی به شرایط امکان زندگی به سبک دوران دفاع مقدس»، سوره اندیشه، شماره 54 و 55.
Barker, c. (2004). the sage dictionary of cultural studies. london; thousand oaks, calif.: sage publications.
Beg, j. (1996). ameliorating effects of sense of humor on trait depression. unpublished master thesis. university of toronto. www.ndltd.ir. pp. 13-44.
Berry, k. (2004). the use of humor in counseling. unpublished master thesis. university of wisconsin-stout. www. ndltd.ir. pp.2-42.
Brake, m. (1985). comparative youth culture: the sociology of youth culture and subculture in america, britain and canada, london: routledge.
Cohen, p. (1972). subcultural conflict and working class community, birmingham: cccs.
Erickson, s. j. feldstein, s. w. (2006). adolescent humor and its relationship to coping, defense strategies, psychological distress and well-being. child psychiatry and human development, 37: 25-271.
Friel, p. e. (2004). humor in the life of a musical theatre production:  a catalyst to reduced stress and enhanced performance. unpublished phd thesis.  cincinnati university. www.ndltd.ir. pp.5-16.
Graham, e. e. (1995). the involvement of sense of humor in development of social relationship. communication report. 8: 158-169.
Martin, r, a. puhlike-doris, p. larsen, g. gray, j. & weir, k. (2003). individual difference in uses of humor and their relation to psychological well-being: development of the humor styles questionnaire. journal of research in personality, 37: 48-75.
Reff, r. ch. (2006). developing the humor styles questionnaire-revised: a review of the therapeutic alliance. unpublished phd thesis. ohio state university. www.ndltd.ir. pp.5-31.